Zakończone

Geneza pomysłu

W 24.03.2014 r. w Słońsku zostało podpisane porozumienie w sprawie nieodpłatnego przekazania nieruchomości dla PNUW zlokalizowanej w Słońsku z przeznaczeniem na cele publiczne, służące ochronie środowiska poprzez wybudowanie „muzeum przyrodniczego z częścią administracyjną oraz zapleczem technicznym”.

Projekt będzie realizowany w miejscowości Słońsk; powiat Sulęciński, województwo lubuskie, na terenie otuliny Parku Narodowego „Ujście Warty”, objętego Konwencją RAMSAR i na terenie obszaru Natura 2000 PLC 080001 Ujście Warty. Projekt będzie miał zasięg ogólnopolski ze względu na rangę obszaru chronionego, przy którym powstanie Muzeum. Oferta edukacyjna Parku jest skierowana do szerokiego grona odbiorców, w tym do grup zorganizowanych i turystów z całej Polski. Usytuowanie muzeum przy krajowej drodze 22, nie pozostanie bez znaczenia dla przyrody Parku. Łatwy i bezpieczny dojazd umożliwi prowadzenie zajęć edukacyjnych na terenie najcenniejszych jego obszarów i zabezpieczy przed nadmierną penetracją przez turystów.

Prace przygotowawcze

Realizację budowy muzeum rozpoczęto od podpisania umowy z Architektem Marcinem Giedrowiczem w dniu 18.11.2015 r., na wykonanie koncepcji programowo-architektonicznej obiektu muzealnego Parku Narodowego „Ujście Warty” w ramach projektu pn. „Budowa i wyposażenie ośrodka muzealno-edukacyjnego wraz z zapleczem administracyjnym oraz technicznym”. Przedstawione warianty były szeroko omawiane w gronie pracowników Parku oraz członków Rady Naukowej przy Parku. Ostateczna koncepcja została przekazana dla Parku zgodnie z umową w dniu 31 marca 2016r. Zawiera ona funkcje przyszłego Ośrodka, założenia architektonicznie (budynek przyjazny środowisku, zarówno w architekturze jak i pod względem przyjętych rozwiązań technicznych, w tym pompy ciepła, ogniwa fotowoltaiczne oraz zastosowanie tzw. wody szarej). Koncepcja zawiera scenariusz wystawy stałej oraz zagospodarowanie terenu. W wyniku realizacji zadania uzyskaliśmy dokumentację na budowę i wyposażenie nowoczesnego i wielofunkcyjnego budynku, który będzie służył działaniom związanym z edukacją, udostępnianiem Parku oraz zarządzaniem terenem chronionym.

W następnym etapie przeprowadzono procedurę wyłonienia wykonawcy na wykonanie projektu budowlanego i wykonawczego wraz z pozwoleniem na budowę na bazie przyjętej koncepcji. W dniu 28 września 2016 r. zostały podpisane umowy z konsorcjum Kolektyw Maciej Stawarz i TT Studio Sp. z o.o. na wykonanie zadania pn. Opracowanie pełno branżowego projektu budowy i wykonania wystaw – Ośrodka muzealno-edukacyjnego wraz z zapleczem administracyjnym oraz technicznym. Prace trwały do 15 maja 2017 r., a efekt tych prac było przekazanie dla Parku projektów budowlanych i wykonawczych wraz z pozwoleniem na budowę muzeum. 31 stycznia 2018 r. została podpisana umowa o dofinansowanie projektu „Budowa i wyposażenie Ośrodka Muzealno-Edukacyjnego wraz z zapleczem administracyjnym oraz technicznym” w ramach działania 2.4: Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna oś priorytetowa II Ochrona Środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.
Całkowity koszt projektu wynosi: 22 920 517,10 zł w tym dotacja z UE wynosi 12 962 247,89 zł, z budżetu Państwa 2 287 455,51 oraz środki finansowe Parku  to 7 670 813,70 zł. (Aktualne koszty projektu to: 29 039 767,04 zł w tym dotacja z UE wynosi 16 848 851,32 zł, z budżetu Państwa 1 200 722,68 oraz środki finansowe Parku  to 9 219 941,95 zł.)

Dzięki temu można w tym roku rozpocząć działania zmierzające do realizacji projektu.

Etap I – Kadra i procedury

            Pierwszym krokiem jest wybór odpowiedniej kardy do zarządzania projektem oraz nadzór budowlany. Potencjał kadrowy to, obok potencjału finansowego i technicznego, najważniejszy element powodzenia realizacji projektu.

W ramach tego etapu, na podstawie projektów wykonawczych (budowlanego i projektu wystaw stałych) a przede wszystkim aktualnych kosztorysów inwestorskich wykonanych na podstawie przedmiaru robót, zostanie opracowany SIWZ oraz procedura przetargowa, która będzie przeprowadzona dwoma postępowaniami: 1 –obejmująca prace budowlane, 2 – wykonanie wystaw stałych. W ramach działania zostanie opracowany również SIWZ na szczegółowe scenariusze wystaw stałych (szczegółowe opisy od  poszczególnych punktów edukacyjnych, plansz, gier i maszyn edukacyjnych, przygotowanie szczegółowych wytycznych do materiałów audio i wideo). Rezultatem będzie przygotowanie procedury przetargowej gotowej do ogłoszenia.

Ten etap planowany jest  na koniec I kwartału 2018 r.

Etap II – Budowa muzeum

Na tym etapie realizacji Ośrodka Muzealno-Edukacyjnego zaplanowano budowę obiektu. 

Budynek użyteczności publicznej, pełniący funkcję podstawową muzealno–edukacyjną, jest przeznaczony do zwiedzania wystaw stałych i czasowych, przedstawiających zagadnienia związane z Parkiem, przeprowadzania szkoleń edukacyjnych oraz zapewniający obsługę ruchu turystycznego. Jest ogólnodostępny, również dla osób niepełnosprawnych.

W budynku jednorazowo może przebywać:

- osoby administracyjne do 10 osób

- osoby zwiedzające wraz z uczestnikami szkoleń ok. 200 osób.

Budynek użytkowo podzielony na części: ogólnodostępną przestrzeń komunikacyjną, muzealną, dydaktyczną, administracyjną, technologiczną i warsztatową.

Przestrzeń komunikacyjna stanowi część ogólnodostępną, na którą składają się: wiatrołap, hol główny, szatnia, punkt informacyjny z kasą biletową oraz sklepikiem, a także miejsce konsumpcji i poczekalnia z dostępem do kawiarni. Z holu znajduje się wejście do sanitariatów ogólnodostępnych oraz dla osób niepełnosprawnych.

Przestrzeń wystawiennicza stała obejmuje około 40% powierzchni użytkowej budynku. Wszystkie pomieszczenia do dyspozycji zwiedzających dostępne są z poziomu posadzki parteru. Zaprojektowano budynek o prostym wyrazie architektonicznym, wkomponowany w otoczenie. W płytach tworzących elewacje będą wycięte podświetlane sylwetki lecących ptaków, nawiązujące do charakteru obiektu.

Budynek wyposażony w następujące instalacje: wody, kanalizacja sanitarna, deszczowa, centralnego ogrzewania, wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna z klimatyzacją, elektryczna, nisko prądowe, odgromowa, gazu, panele fotowoltaiczne.

Podstawowe źródło ciepła w budynku muzealnym ma być zapewnione poprzez pompę ciepła. Woda opadowa z dachów ma być retencjonowana w zbiorniku do wtórnego wykorzystania. 

Do budynku przylega tzw. muszla odsłuchowa, która ma za zadanie wychwytywanie dźwięków z otoczenia. Na terenie wokół Ośrodka planuje się elementy małej architektury: wiatę  i stojak  na rowery,  ławki  i kosze na śmieci. W ramach zagospodarowania terenu przewidziano m.in: wykonanie  drogi dojazdowej, miejsca postojowe dla autokarów i samochodów osobowych (w tym dla osób  niepełnosprawnych).., na posadzce ma być wykonana gra planszowa „Gra w Gęś” o przybliżonych wymiarach 10 x 10 m.

W wyniku realizacji tego działania zostanie wybudowany budynek Ośrodka Muzealno-Edukacyjnego wraz z zapleczem administracyjnym oraz technicznym. 

 Czas realizacji: III kw. 2018 - IV kw. 2019

Etap III – Budowa muzeum

Wykonanie wystaw i wyposażenie wnętrz Ośrodka Muzealno-Edukacyjnego, w  tym:

Wyposażenie wystawy stałej w elementy meblowe, elementy scenografii, maszyny edukacyjne, plansze itd.
Wykonanie szczegółowych scenariuszy, opisów od  poszczególnych punktów edukacyjnych, plansz, gier i maszyn edukacyjnych, wykonanie materiałów audio i wideo.
Nadzór autorski nad wykonaniem wystaw i wyposażenia.
Głównym elementem nowego Ośrodka ma być nowocześnie przygotowana wystawa stała,  podzielona na kilka pomieszczeń.  Scenariusz wystawy stałej ma na celu przedstawienie walorów przyrodniczych i wartości kulturowych Ujścia Warty, ma być adresowany do wszystkich grup wiekowych, ma uczyć i bawić. Narracja koncentruje się wokół 3 osi tematycznych, związanych z charakterystycznymi dla Parku zagadnieniami: krajobrazem, światem zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem ptaków oraz procesami przyrodniczymi. Ekspozycja zwraca uwagę na bogactwo zasobów naturalnych Parku i uświadamia konieczność ich ochrony. Pierwsza sala „Ptakom podobni” pokazuje Park jako przystanek na trasie migrujących ptaków. Aby zwiedzający poczuli się jak podróżni, którzy za chwilę odbędą podróż w przestworzach, w Sali znajduje się makieta fragmentu kadłuba samolotu. Dalsza trasa umożliwia przejście przez jedną z dwóch sal. W pierwszej („Lot balonem”) będzie można zobaczyć Park z perspektywy przelatujących ptaków. Druga („Ptasi nawigator”) to laboratorium wiedzy o ptakach Parku. Znajdować się tam będą maszyny edukacyjne, stanowiska odsłuchowe, prezentacje multimedialne i inne atrakcje pogłębiające wiedzę o Parku. W kolejnej sali, związanej z krajobrazem, znajduje się m.in. stanowisko, na którym można będzie poznać obszary niedostępne dla turystów poprzez multimedialny rejs łodzią. W Sali „Rzeka” znajdować się będzie duże akwarium, pokazujące podwodne życie Parku. Ostatnia sala zawiera makiety żeremi bobrowych, ekspozycję dot. Słońska oraz laboratorium z grami i zabawami, sprawdzającymi wiedzę zdobytą podczas zwiedzania ekspozycji. Projektowana ekspozycja ma być w całości przystosowana dla osób niepełnosprawnych ruchowo. Ekspozycja jest bogata w elementy interaktywne dźwiękowo-dotykowe, co czyni ją przyjazną dla  osób nie dowidzących bądź niesłyszących.

Równolegle z wykonywaniem wystawy stałej będą przygotowywane szczegółowych scenariuszy, opisów od  poszczególnych punktów edukacyjnych, plansz, gier i maszyn edukacyjnych, wykonanie materiałów audio i wideo. Oprócz nadzoru autorskiego, zaplanowano nadzór budowlany.

W wyniku tych działań Park zyska nowoczesną bazę do prowadzenia całorocznych działań edukacyjnych dla większej niż dotychczas  ilości osób oraz zapewni przyjazną i kompleksową  obsługę  odwiedzających, w tym osób niepełnosprawnych. Nowoczesna, dostosowana do różnych grup wiekowych i percepcyjnych ekspozycja przyrodnicza zapewni pełniejszą realizację  celów edukacyjnych Parku. Umożliwi przygotowanie zwiedzających przed wejściem na jego teren. Da również możliwość  organizacji wystaw czasowych oraz dzięki salom konferencyjnym, ułatwi zarządzanie  obszarem Parku oraz obszarem Ramsar.

Przyczyni się również do wzrostu atrakcyjności turystycznej regionu. 

Czas realizacji: I kw. 2019 – kw.IV 2019

Etap IV – budowa muzeum

Działanie ma na celu  promocję Ośrodka w celu pełnego wykorzystania jego  możliwości w zakresie  edukacji i  udostępnienia. Planujemy realizację następujących działań:

warsztaty dla nauczycieli i organizatorów turystyki z regionu jako potencjalnie jednego z największych odbiorców działań edukacyjnych realizowanych przez Ośrodek. Zaplanowano przeprowadzenie 4  jedno-dniowych warsztatów prezentujących ofertę  edukacyjną i możliwości przeprowadzania lekcji muzealnych w nowym Ośrodku.  Będą to odrębne warsztaty dla: grupa 1 - nauczycieli przedszkoli oraz klas I-III; grupa 2 - nauczycieli IV-VIII;  grupa 3 – nauczycieli szkół ponadpodstawowych oraz animatorów z ośrodków  kultury grupa 4 -  dla organizatorów turystyki z regionu. Do udziału w warsztatach zostaną również zaproszeni nauczyciele z placówek zajmujących się osobami niepełnosprawnymi . W ich trakcie zostanie zaprezentowana wystawa stała (eksponaty, gry i maszyny edukacyjne). Przedstawiona zostanie oferta edukacyjna Parku , w szczególności możliwość  przeprowadzenia, uczestnictwa w lekcjach w nowym Ośrodku.
 w Ośrodku zostaną umieszczone tablice informacyjne i pamiątkowa
 informacje do prasy, na portale społecznościowe, strony www.
Działanie ma na celu promocję nowego Ośrodka Muzealno-Edukacyjnego, co  zapewni mu większą frekwencję i przyczyni się do efektywnego wykorzystania.

Czas realizacji: II kw. 2018 - II kw. 2021

autor: Roman Skudynowski

Pełna nazwa projektu: Aktywna ochrona ptaków wodnych i błotnych na terenie Polderu Północnego w Parku Narodowym „Ujście Warty” poprzez poprawę warunków wodnych siedlisk lęgowych oraz miejsc żerowania i odpoczynku w czasie migracji i zimowania. Bagna są Dobre! 

Projekt „Aktywna ochrona ptaków wodnych i błotnych na terenie Polderu Północnego w Parku Narodowym „Ujście Warty” poprzez poprawę warunków wodnych siedlisk lęgowych oraz miejsc żerowania i odpoczynku w czasie migracji i zimowania. Bagna są Dobre!” jest przedsięwzięciem partnerskim realizowanym przez Park Narodowy „Ujście Warty” oraz stowarzyszenie Ptaki Polskie. Stanowi w swym zamierzeniu wieloletnie działanie, którego ostatecznym celem jest odtworzenie siedlisk łąkowo-bagiennych dla ginących gatunków ptaków, w połączeniu z prowadzeniem ekstensywnej gospodarki wypasowej i utrzymaniem funkcji przeciwpowodziowej północnej części Parku - tzw. Polderu Północnego.

Działania projektowe prowadzone będą na powierzchni 2800 ha (część Parku Narodowego „Ujście Warty"), a ich pośrednie oddziaływanie dotyczyć będzie dodatkowo obszaru 2000 ha (obszar leżący w granicach sieci Natura 2000 - PLC080001). U podstaw realizacji projektu leży potrzeba przywrócenia, zdegradowanych obecnie, obszarów leżących w granicach PN „Ujście Warty”, jako miejsca rozrodu, a także żerowiska i odpoczynku podczas migracji oraz zimowisk gatunków ptaków zależnych od otwartych siedlisk łąkowo-bagiennych. Obecnie zarówno ta grupa ptaków, jak i ich siedliska, należą do najszybciej zanikających i najbardziej narażonych.

Idea rewitalizacji tych terenów pojawiła się w wyniku wieloletniej współpracy Parku Narodowego oraz stowarzyszenie Ptaki Polskie. Przedsięwzięcie zyskało poparcie lokalnych samorządów i rolników.

Ze względu na długi okres wdrażania i skomplikowanie planowanych działań, zdecydowano się podzielić cały projekt na dwa etapy.

• Efektem etapu 1 (2008-2009) jest obszerna i kompleksowa dokumentacja przyrodnicza i hydrotechniczna, która poprzez wdrożenie rekomendowanych rozwiązań technicznych pozwala na osiągnięcie założeń przyrodniczych. Wspomniana dokumentacja powstała jako efekt wielkiego zaangażowania i współpracy wielu specjalistów oraz instytucji – m.in.: Akademii Rolniczej w Szczecinie (obecnie Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny), PN „Ujście Warty”, Stowarzyszenia Ptaki Polskie, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, przedstawicieli lokalnych samorządów, LZMiUW, hydrotechników i licznych doradców.
• Etap 2., ma zasadniczo charakter wdrożeniowy i promocyjny.

W ciągu 3,5 lat zostaną wykonane prace zaplanowane w projekcie technicznym przygotowanym na etapie 1., które będą bezpośrednio prowadziły do zmian w krajobrazie Polderu Północnego. Podczas planowania działań ochronnych zostały uwzględnione wszystkie wymagania gatunków i siedlisk będących przedmiotem projektu: głównie ptaków siewkowych, blaszkodziobych oraz inne zależnych od mokrych, otwartych siedlisk, zarówno w okresie lęgowym jak i migracji i zimowania. Projekt stwarza szansę na ich pełną ochronę. Uwzględnione zostały też lokalne uwarunkowania społeczno-kulturowe (szczegółowo rozpoznane podczas realizacji 1 etapu projektu), które mogą być istotne dla wdrożenia Projektu i zabezpieczenia jego efektów. Ponadto prowadzona będzie intensywna kampania promocyjna związana z Projektem – zarówno na poziomie specjalistycznym, jak i popularnonaukowym. Planowane są m.in. międzynarodowa konferencja dla praktyków, samorządowców i rolników, wydawnictwa (w tym dla rolników i uczniów szkół regionu Ujścia Warty, podnoszące świadomość społeczną w kwestiach podejmowanych przez projekt oraz prezentujący jego efekty, film dokumentalny. Wszystko po to, aby podzielić się doświadczeniami nabytymi podczas realizacji projektu, promować Projekt, a także budować wiedzę o przyrodzie (siedliskach łąkowo-bagiennych oraz związanych z nimi ptakami w szczególności) i zaangażowanie społeczne na rzecz ochrony przyrody.

Wśród najważniejszych celów naszego projektu można wymienić:

• Odtworzenie i ochrona miejsc lęgowych dla gatunków ptaków wodnych i błotnych (obecnie najbardziej zagrożonych w skali regionu i świata) poprzez zapewnienie odpowiedniego dla ich wymagań siedliskowych poziomu wód gruntowych.
• Odtworzenie i ochrona żerowisk oraz miejsc odpoczynku w czasie migracji i zimowania ptaków wodnych i błotnych (obecnie najbardziej zagrożonych w skali regionu i świata) poprzez zapewnienie odpowiedniego dla ich wymagań żerowiskowych poziomu wód gruntowych.
• Odtworzenie oraz ochrona mokrych łąk, bagien – krajobrazów oraz siedlisk najbardziej zagrożonych w skali regionu i świata, poprzez wprowadzenie i utrzymanie odpowiedniego reżimu wody na bazie istniejącej sieci melioracyjnej, na łącznej powierzchni około 3 tys. ha - obecnie terenów posusznych, zdegradowanych i przyrodniczo zubożałych.
• Wypracowanie i promocja modelowych rozwiązań w obszarze harmonijnego łączenia ochrony przyrody z aktywnym rolnictwem i gospodarką przeciwpowodziową w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju zarówno w skali regionu jak i kraju.

Projekt realizowany jest w ramach środków krajowych (Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej) oraz środków unijnych (program Life+).

Więcej informacji znajdziesz na stronie projektu Bagna są dobre!

W ramach projektu powstał folder z pięknymi zdjęciami przyrody a także nagrodzony wieloma nagrodami film "Bagna są dobre!"

5 lipca 2022 r. Dyrektor Parku  Narodowego „Ujście Warty” i Prezes Zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze podpisali umowę dotacji na realizację projektu pt. Budowa wiaty wraz z infrastrukturą towarzyszącą przy ścieżce przyrodniczej „Ptasim szlakiem”. Całkowity koszt projektu to 801.656,99 zł. Dofinansowanie z Funduszu to 298.698,00 zł 

Ścieżka przyrodnicza „Ptasim szlakiem” to najbardziej znana trasa w Parku Narodowym „Ujście Warty”. Obowiązkowe miejsce dla miłośników ptaków i główne wejście do Parku.

W skład inwestycji mają wchodzić: 

• dwukondygnacyjna wiata o konstrukcji stalowo-drewnianej. Dolna kondygnacja, z ławkami i stołami, ma służyć głównie do odpoczynku. Górna - do obserwacji. Na pierwszą kondygnację będzie prowadzić trap.
• obudowa toalet
• ogrodzenie z wjazdem rurowym
• przygotowanie parkingu

Miejsce odpoczynkowo-postojowe znajduje się na terenie zalewowym, dlatego wymaga specjalnych rozwiązań. Nowa wiata ma być bardziej odporna na murszenie drewna, zniszczenia dokonywane przez lód oraz bobry. Dzięki ogrodzeniu oraz przejazdom rurowym, zaparkowane samochody będą zabezpieczone przed zwierzętami gospodarczymi (głownie przed końmi).  Pod względem wizualnym ma nawiązywać do budownictwa szachulcowego.

To już kolejna inwestycja na ścieżce „Ptasim szlakiem”, która zostanie wykonana dzięki wsparciu ze strony WFOŚiGW w Zielonej Górze. Tym razem, oprócz Funduszu, budowa zostanie dofinansowana przez firmę Arctic Paper Kostrzyn S. A. w wysokości 150 tys. Pozostałe środki na budowę pokryje Park Narodowy.

5 lipca 2022 r. Dyrektor Parku  Narodowego „Ujście Warty” i Prezes Zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze podpisali umowę dotacji na realizację projektu pt.  Zakup lornetek i lunet do działań edukacyjnych Parku Narodowego „Ujście Warty”. 

Nowy sprzęt będzie kosztował 150 000 zł z czego połowa - 75 000 zł będzie pochodzić ze środków WFOŚiGW w Zielonej Górze. Kupimy 60 lornetek oraz 2 lunety na statywach. Lornetki i lunety będą oczywiście udostępniane bezpłatnie, ale wyłącznie osobom uczestniczącym w zorganizowanych przez Park wycieczkach i warsztatach. 

autor: Dorota Wypychowska

Aby pokazać turystom nową plaformę widkową planowaliśmy zorganizować jesienną wycieczkę do Parku. Niestety pandemia pokrzyżowała nam plany. Zamiast tego nagraliśmy wycieczkę wirtualną, tak aby każdy mógł zobaczyć sama platformę i ptaki w jej okolicy. Zapraszamy do oglądania!