Projekt badawczy dotyczący organizmów zarodnikowych i wybranych bezkręgowców

Od czerwca 2024 roku w Parku realizowany jest projekt badawczy pn. „Znaczenie i zmienność ugrupowań organizmów zarodnikowych (mszaków, porostów i grzybów makroskopijnych) oraz wybranych bezkręgowców (skoczogonków i roztoczy) w ekosystemach lądowych Parku Narodowego „Ujście Warty” a działania w ramach projektu finansowane są przez Lasy Państwowe ze środków funduszu leśnego. 

Celem projektu jest ocena i znaczenie stanów populacji mchów, wątrobowców, glewików, grzybów lichenizowanych (porostów), grzybów makroskopijnych oraz bezkręgowców z nimi związanych (skoczogonki i roztocza) w wybranych ekosystemach nieleśnych i leśnych w Parku Narodowym „Ujście Warty” oraz w jego otulinie, w kontekście historycznych i aktualnych zmian antropogenicznych, z uwzględnieniem problemów ochrony gatunków i siedlisk.

Zespół, który się podjął tego zadania składa się z dziewięciu naukowców , których zadaniem było zinwentaryzowanie w terenie zasobów przyrodniczych wybranych grup organizmów oraz przeprowadzenie prac kameralnych w warunkach laboratoryjnych. Na chwilę obecną zebrano niezbędne dane i przeprowadzono analizy by w efekcie wykonać opracowanie wyników prowadzonego projektu. Opis sposobu prowadzenia badań zamieszczam niżej. 

Metody zbioru danych: 

1. Porosty, mchy, wątrobowce i glewiki

Informacje były zbierane na całym obszarze Parku oraz w jego otulinie. Praca w terenie polegała na wyszukiwaniu i spisywaniu gatunków z poszczególnych grup taksonomicznych w różnych fitocenozach. Było to możliwe tylko w przypadku okazów, które udało się oznaczyć na miejscu. Gatunki trudne do identyfikacji były zbierane i oznaczane w warunkach laboratoryjnych. Zebrany materiał do oznaczania i analiz został posegregowany na poszczególne taksony i przekazany odpowiednim specjalistom.

2. Grzyby makroskopijne 

Badania obejmowały teren parku (wybrane zbiorowiska nieleśne i leśne). Obszar badań dokładnie przeszukano pod kątem występowania owocników i/lub podkładek grzybów makroskopijnych określonych grup bioekologicznych, z uwzględnieniem ich przynależności taksonomicznej, ilościowego udziału oraz typu i charakteru zasiedlanego substratu. Pozyskane informacje podczas kampanii terenowej zostały wpisane do wcześniej przygotowanego formularza bazodanowego z użyciem odbiornika GPS i programu ArcPad (ESRI). W uzasadnionych przypadkach został zebrany materiał dokumentacyjny w celu późniejszej weryfikacji oznaczeń grzybów. Zebrane w trakcie prac terenowych okazy grzybów zostały wysuszone, opisane, a następnie umieszczone w oddzielnych torebkach zielnikowych i zdeponowane w fungarium. Analizę taksonomiczną zebranych materiałów przeprowadzono w przeważającej części klasycznymi metodami taksonomii mykologicznej z użyciem określonych odczynników chemicznych i barwników (Clémençon 2009), mikroskopu świetlnego zaopatrzonego w kamerę cyfrową oraz dedykowane oprogramowanie do wykonania i analizy pomiarów biometrycznych określonych cech morfologicznych. 

3. Skoczogonki i roztocza

Badania terenowe przeprowadzono na podstawie klasycznej metodyki glebowo-zoologicznej (Dunger, Fiedler 1997). W obrębie każdej z powierzchni badawczych zebrano po 10 prób ściółki i gleby przy pomocy metalowego próbnika glebowego (objętość 385 cm3). Następnie w warunkach laboratoryjnych zebrane bezkręgowce były wypłaszane na aparatach Tullgrena, konserwowane w 90% etanolu i policzone przy użyciu mikroskopu stereoskopowego lub (po spreparowaniu) mikroskopu z kontrastem fazowym. W następnym etapie materiał przeniesiono do płynu Fora na mikropreparaty oraz posegregowano na wybrane grupy systematyczne. Analiza taksonomiczna zebranych materiałów była prowadzona klasycznymi metodami taksonomii zoologicznej, według nowoczesnych kluczy i przyjętego systemu taksonomicznego klasy Collembola (Bellinger et al. 1996-2021) przy pomocy mikroskopu świetlnego zaopatrzonego w kamerę cyfrową. W przypadku gatunków rzadko spotykanych w warunkach laboratoryjnych wykonana została dokumentacja fotograficzna. 

Do opisu i porównania populacji poszczególnych gatunków i zespołów skoczogonków i roztoczy w różnych zbiorowiskach roślinnych wykorzystano wskaźniki przetestowane wielokrotnie w badaniach zooindykacyjnych (Sławska 2005).

Wyniki przeprowadzonych badań w ramach projektu będą znane w grudniu.